Phong tục Tết cổ truyền của người Việt Nam

## Phong Tục Cúng Ông Công Ông Táo

### Nguồn gốc và ý nghĩa

Mỗi dịp 23 tháng Chạp âm lịch, bầu không khí lại trở nên đặc biệt nhộn nhịp với phong tục cúng ông Công ông Táo. Đây không chỉ là một nghi lễ đơn thuần, mà còn chứa đựng những giá trị văn hóa sâu sắc, là tấm lòng tri ân của người Việt đối với các vị thần trong gia đình. Theo truyền thuyết, ông Công ông Táo là các vị thần bếp núc chịu trách nhiệm cai quản mọi việc trong nhà và giữ lửa gia đình yên ấm suốt cả năm. Hằng năm, vào ngày này, các vị thần sẽ cưỡi cá chép về trời để báo cáo các hoạt động của gia đình với Ngọc Hoàng. Nghi lễ này tượng trưng cho sự tôn trọng và lòng biết ơn đối với các vị thần, mong họ tiếp tục ban phước lành, bảo hộ cho mái ấm gia đình.

Hình ảnh những con cá chép sống động tung tăng trong chậu như mang theo hy vọng về sự thành công, thịnh vượng cho năm mới. Cá chép, với khả năng hóa rồng đầy quyền năng, biểu trưng cho sức mạnh và sự may mắn mà người Việt luôn mong muốn đạt được. Qua bao đời nay, phong tục này vẫn được duy trì với ý nghĩa rất đặc biệt. Nó không chỉ gợi nhắc chúng ta về cội nguồn, mà còn là dịp để mỗi thành viên gia đình cùng nhau chung tay chuẩn bị, thể hiện tính đoàn kết, yêu thương gắn bó.

### Thời gian và cách tiến hành

Phong tục cúng ông Công ông Táo thường diễn ra vào ngày 23 tháng Chạp, được coi là thời điểm “đưa Táo quân về trời". Các gia đình Việt Nam sẽ chuẩn bị kỹ càng từ trước đó, từ mâm cơm cúng trang trọng, hoa quả tươi ngon đến áo mũ truyền thống dành cho các vị thần. Điểm nhấn đặc sắc không thể thiếu, chính là những chú cá chép vàng linh thiêng, sẽ được thả phóng sinh sau nghi lễ.

Trong ngày này, cả gia đình cùng nhau thức dậy từ sáng sớm, chuẩn bị bữa cơm cúng với tất cả sự lòng thành kính. Mâm cúng ông Táo thường có gà luộc, xôi, hoa quả và các món ăn truyền thống, đặt bên những bộ áo mũ Táo quân đầy màu sắc. Từng công đoạn đều thể hiện sự chu đáo, cẩn thận cũng như lòng hiếu kính của gia chủ. Và trong những giờ phút trang nghiêm đó, mọi người cùng nhau chắp tay cầu nguyện cho một năm mới bình an, thịnh vượng.

Từ sự rộn ràng của lễ cúng ông Công ông Táo, cuộc sống bắt đầu thêm phần phấn khởi, sẵn sàng đón chào một mùa xuân tươi đẹp. Để rồi từ đây, chúng ta sẽ bước tiếp vào phong tục gói bánh chưng, bánh tét - một nét đẹp ẩm thực không thể thiếu trong dịp Tết truyền thống.

## Gói Bánh Chưng, Bánh Tét

### Ý nghĩa văn hóa

Gói bánh chưng, bánh tét là một phong tục truyền thống không thể thiếu trong dịp Tết Nguyên Đán, mang đậm dấu ấn của lịch sử và văn hóa dân tộc. Những chiếc bánh xanh mướt, vuông vức, tượng trưng cho đất trời, là một trong những hiện thân hoàn hảo của lòng biết ơn con cháu đối với tổ tiên và cội nguồn. Theo truyền thuyết xưa, Lang Liêu - người con của Vua Hùng thứ 6 đã sáng tạo ra bánh chưng, bánh dày để dâng lên vua cha, thể hiện lòng thành kính và tấm lòng hiếu thảo sâu sắc. Trong những ngày cuối năm, khi gió xuân nhè nhẹ thổi về, từng nhà lại hối hả chuẩn bị các nguyên liệu để gói bánh, tạo nên không khí đoàn viên ấm cúng.

Gói bánh không chỉ đơn thuần là việc nấu nướng, mà còn là dịp để gia đình quây quần bên nhau, trò chuyện, chia sẻ những câu chuyện đời thường. Mỗi khi lá dong xanh tươi được trải ra, hạt gạo nếp thơm phức nhuộm đều, đậu xanh ngon ngọt và thịt lợn béo ngậy nằm gọn gàng bên trong, là những lớp lớp yêu thương gắn kết qua bao thế hệ. Mùi hương của bánh chưng đang nấu từ bếp lửa bập bùng không chỉ làm ấm không gian, mà còn làm lòng người thêm nôn nao trước thềm năm mới.

### Nguyên liệu và cách thức chế biến

Để có được những chiếc bánh chưng ngon miệng, xếp gọn trong mâm cỗ Tết, việc chuẩn bị nguyên liệu và học cách gói bánh luôn vô cùng quan trọng. Nguyên liệu chủ yếu gồm gạo nếp dẻo thơm, đậu xanh bùi bùi, thịt lợn ba chỉ ngọt ngào, tất cả được bọc bên ngoài lớp lá dong xanh tươi tắn. Mỗi công đoạn, từ việc chọn gạo, rửa lá đến xếp bánh, đều đòi hỏi sự tỉ mỉ và khéo léo, đòi hỏi bàn tay người gói thật thành thạo.

Công đoạn đồ xôi, gói bánh đòi hỏi sự tỉ mỉ nhưng lại là khoảnh khắc đầy niềm vui và ý nghĩa. Theo từng lớp gạo nếp bao bọc lấy phần nhân đậu, từng chiếc bánh được vuốt sao cho thật khéo, gói sao cho thật chặt bằng đôi bàn tay đầy kinh nghiệm của người lớn tuổi trong gia đình. Rồi những chiếc bánh ấy được luộc suốt nhiều giờ liền, đợi đến khi hương thơm tỏa ra nức mũi, khi đó mới cảm nhận được hương vị của Tết về tràn đầy trong từng góc nhỏ của ngôi nhà.

Từ không khí nhộn nhịp của việc gói bánh, Tết như càng thêm phần ý nghĩa với lễ rước ông bà về - một nghi lễ linh thiêng đầy cảm xúc.

## Lễ Rước Ông Bà Về

### Ý nghĩa tâm linh

Lễ rước ông bà về là một trong những nghi lễ quan trọng nhất trong dịp Tết, mang đậm ý nghĩa tâm linh và thể hiện sự kính trọng của con cháu đối với tổ tiên. Đây chính là dịp mà người ta tin rằng, các vị tổ tiên sẽ được “mời” về đoàn tụ, ăn Tết cùng gia đình. Chính nhờ lễ nghi này, mối liên kết giữa các thế hệ trong gia đình càng trở nên thiêng liêng và bền chặt hơn qua từng năm tháng. Chỉ cần lắng nghe những lời khấn nguyện chân thành, cảm nhận mùi nhang trầm thoang thoảng khắp không gian, chính bạn cũng sẽ cảm thấy như có một sự bình an, an yên trong lòng.

Cuộc sống hiện đại đôi khi kéo chúng ta đi xa, khiến nhiều người có ít cơ hội gắn kết với nguồn cội. Nhưng mỗi dịp Tết đến, khi lễ rước ông bà diễn ra, đó chính là cơ hội để bạn thể hiện lòng thành kính, gửi gắm những ước nguyện an nhiên, thịnh vượng cho gia đình. Đây cũng là lúc các thành viên trong gia đình cùng nhau dọn dẹp bàn thờ, chuẩn bị mâm cỗ cúng tươm tất để đón ông bà về - như một cách nhắc nhở bản thân luôn trân trọng những giá trị truyền thống.

### Thời gian và cách thức tổ chức

Thời điểm vàng để tổ chức lễ rước ông bà thường là trong ngày cuối cùng hoặc những ngày đầu năm mới, tùy thuộc vào phong tục từng vùng miền. Để chuẩn bị tốt cho nghi lễ này, một mâm cơm cúng đơn giản nhưng đầy đủ các món truyền thống như bánh chưng, thịt gà, hoa quả, và một đôi chè xôi sẽ tạo nên không khí sum vầy, ấm cúng cho ngày Tết. Và nếu bạn hỏi người lớn trong nhà, họ sẽ chỉ dẫn tỉ mỉ từng bước một: từ cách thắp nén nhang, cách bày biện đồ ăn cho đến những lời cầu khấn chân thành.

Mỗi nhà có một cách tổ chức và thực hiện nghi lễ này khác nhau, nhưng tựu trung vẫn là lòng thành và sự chu đáo của con cháu. Một mẹo nhỏ cho bạn, đó là hãy rủ cả gia đình cùng tham gia vào việc chuẩn bị cho lễ rước ông bà. Không chỉ giúp công việc được hoàn thành nhanh chóng hơn, đó còn là dịp quây quần, để mỗi người cùng chia sẻ những kỷ niệm, những câu chuyện thú vị về tổ tiên. Từ đó, Tết không chỉ là một ngày lễ, mà còn là hành trình về với cội nguồn – hành trình mà mỗi người sẽ nhớ mãi.

Khi ánh nến trên bàn thờ tỏa sáng, khói nhang lan tỏa khắp phòng, bạn đã chuẩn bị sẵn sàng để bước tiếp vào một trong những phong tục đặc sắc khác của Tết - hái lộc đầu xuân, một tục lệ đầy thú vị và ý nghĩa đang chờ đợi phía trước

## Hái Lộc

### Phong tục và dị đoan

Trên khắp mọi miền đất nước, khi những đợt gió xuân se lạnh len lỏi qua từng ngõ phố, đó cũng là lúc phong tục hái lộc đầu xuân trở nên rộn ràng hơn bao giờ hết. Trong tâm thức của nhiều người Việt, hái lộc là gửi gắm hy vọng vào một năm mới đầy tài lộc, may mắn và bình an. Tục hái lộc không đơn thuần chỉ dừng lại ở việc bẻ cành lá đầu năm, mà nó còn tượng trưng cho việc đón nhận tài lộc từ thiên nhiên, một niềm tin nhẹ nhàng rằng những điều tốt đẹp sẽ đến cùng năm mới.

Tuy nhiên, không ít người có thể trở nên mù quáng trong cuộc đua hái lộc khi vô tình biến đây thành một hành động quá khích, dẫn đến sự tổn hại thiên nhiên. Thay vì tận hưởng ý nghĩa tốt đẹp của phong tục, nhiều người lại mang theo quan niệm sai lầm, xem đây chỉ là cơ hội ghi danh tài lộc tức thời. Do đó, hiểu rõ và thực hiện phong tục này một cách có ý thức, giữ cho tâm trí thanh thản, tránh những điều mê tín dị đoan vô căn cứ để niềm vui đầu năm thêm trọn vẹn.

### Cách thực hiện một cách ý nghĩa

Đối với nhiều gia đình, đi hái lộc sau khi chúc Tết và cầu bình an tại chùa là một thói quen không thể thiếu. Tuy nhiên, thay vì bẻ cành, hái lộc tiêu cực, bạn có thể lựa chọn những cách thực hiện ý nghĩa hơn, chẳng hạn như chọn một cành cây nhỏ đã rụng hay chỉ đơn giản là mua một chậu cây cảnh về đặt trong nhà. Với một tâm thế sẵn sàng đón nhận những thay đổi, đó sẽ là khởi đầu tuyệt vời cho một năm mới đầy triển vọng.

Để trọn vẹn ý nghĩa phong tục hái lộc, bạn có thể rủ người thân đi dạo quanh các không gian xanh, cảm nhận cái mát lành của buổi sáng đầu xuân, thưởng thức nhịp điệu nhẹ nhàng mà thiên nhiên ban tặng. Hãy để bản thân thong thả dạo bước dưới hàng cây rợp bóng, để không khí trong lành làm mới lại tâm hồn, và súc tích những giây phút hạnh phúc nhỏ bé nhưng đầy ắp ý nghĩa ấy. Tết chính là dịp để khởi động lại tư duy, nhắc nhở chúng ta sống hòa quyện và tôn trọng tự nhiên xung quanh.

Ngay sau khi hoàn tất cuộc hành trình hái lộc, sẽ thật trọn vẹn nếu bạn cũng tìm hiểu và tham gia vào một phong tục đẹp khác của dân tộc - chúc Tết và mừng tuổi, một truyền thống ngọt ngào, lan tỏa niềm vui đến từng nhà, từng ngõ trên mọi miền quê hương.

## Chúc Tết và Mừng Tuổi

### Lời chúc Tết và ý nghĩa

Chúc Tết, một nét đẹp văn hóa không thể thiếu trong mỗi dịp xuân về, mang theo những lời chúc tốt đẹp, đong đầy tình cảm từ người nói đến người nhận. Tết đến xuân về, từ già đến trẻ đều trao nhau những lời chúc thật tâm, câu từ giản dị nhưng chứa đựng ý nghĩa sâu sắc. Khi nghe một lời chúc Tết thân thương, ta không khỏi cảm thấy lòng mình ấm áp, như nhận được sự chúc phúc từ những người thân yêu. "Chúc mừng năm mới, an khang thịnh vượng", "Vạn sự như ý, tỷ sự như mơ", những câu chúc này dù đơn giản nhưng mang trong nó bao mong đợi về một năm mới an lành, hạnh phúc.

Chẳng những vậy, lời chúc Tết còn là sợi dây kết nối, kéo gần khoảng cách giữa mọi người. Trong làn gió xuân dịu nhẹ, khi không khí hội tụ đầy ắp tiếng cười đùa, những tiếng chúc nhau thật to vang khắp ngõ, đó chính là thời điểm mà niềm vui được nhân lên gấp bội. Đặc biệt, với tục mừng tuổi, những phong bao đỏ nhỏ nhắn không chỉ biểu trưng cho may mắn, mà còn là cách để người lớn thể hiện sự yêu thương, gửi gắm mọi ước vọng tốt đẹp đến thế hệ trẻ thơ.

### Phong bao lì xì

Phong tục lì xì đầu năm, với những chiếc phong bao đỏ xinh xắn là món quà không thể thiếu mỗi dịp Tết đến. Hình ảnh người lớn tuổi trao phong bao đỏ cho trẻ nhỏ, kèm theo những lời chúc tốt lành đã trở thành kỷ niệm đẹp của biết bao thế hệ. Sự xôn xao của bọn trẻ mỗi khi mở phong bao đỏ, với những đồng tiền mới mang ý nghĩa cổ vũ, khuyến khích tinh thần học tập, ngoan ngoãn trong năm mới, chính là những khoảnh khắc yêu thương không gì sánh nổi.

Việc lựa chọn phong bao lì xì, tuy nhỏ bé nhưng thể hiện rõ sự quan tâm, lòng yêu thương của người trao. Nhiều người cũng học cách tự tay trang trí, viết tên người nhận lên phong bao để tăng thêm sự gần gũi, chân thành. Một chút mẹo cho bạn, hãy chuẩn bị từ trước những lời chúc định tặng để lời chúc đầu năm luôn ngọt ngào và ngập tràn ý nghĩa. Bằng việc tặng nhau những phong bao lì xì đỏ, không khí Tết lại càng thêm vui tươi, rộn ràng.

Từ những nụ cười rạng rỡ trong ngày mừng tuổi, không khí Tết như thắp sáng mọi nẻo đường làng quê, dẫn dắt chúng ta đến với các lễ hội và hoạt động đặc sắc - một phần không thể thiếu trong mùa Tết.

## Lễ Hội và Hoạt Động Đặc Sắc

### Lễ hội truyền thống

Khi Tết đến, từ miền Bắc hiếu khách đến miền Nam nhộn nhịp, khắp nơi trên đất nước đều diễn ra những lễ hội truyền thống đặc sắc, mang đến một sắc màu văn hóa phong phú, rực rỡ. Đó chính là lễ hội chùa Hương uy nghiêm, lễ hội hoa đào Nhật Tân rực rỡ, hay lễ hội đua thuyền truyền thống đầy kịch tính. Mỗi lễ hội đều mang theo những câu chuyện riêng, gắn liền với lịch sử lâu đời và đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc. Khi tham gia vào những hoạt động lễ hội này, lòng người lại như hòa mình vào niềm vui chung, cảm nhận được sự giao hòa giữa đất trời và lòng người trong ngày xuân mới.

Điển hình là lễ hội chùa Hương, nơi hàng vạn phật tử và du khách hành hương mỗi năm, tham gia các nghi lễ cầu bình an, hạnh phúc đầu năm. Hay lễ hội hoa đào, khi sắc hồng phớt của hoa như tô điểm thêm nét đẹp xuân trên mọi nẻo đường. Những lễ hội này không chỉ mang ý nghĩa tín ngưỡng mà còn giúp người tham gia thấy nhẹ lòng, an yên, và đặc biệt là cảm nhận rõ hơn tình yêu quê hương, đất nước qua từng tiết mục văn hóa dân gian.

### Trò chơi dân gian

Các trò chơi dân gian cũng góp phần không nhỏ vào không khí rộn ràng của ngày Tết. Từ trò kéo co đầy kỳ thú ở đồng quê bắc bộ, trò đánh đu vui nhộn hay các cuộc thi đấu vật lý thú, tất cả đều thu hút đông đảo mọi người tham gia với tâm thế vui tươi, phấn khởi. Sự náo nhiệt của tiếng cổ vũ, tiếng hò reo, tiếng cười vang dội như làm dịu đi mọi căng thẳng, mệt nhọc của năm cũ, đem lại niềm vui bất tận cho mọi lứa tuổi.

Nếu có dịp tham gia vào những trò chơi này, bạn sẽ cảm nhận rõ niềm vui từ những điều đơn giản, mộc mạc mà không kém phần hào hứng. Đừng ngại ngần thử sức với trò chơi mình yêu thích, hãy hòa cùng không khí vui tươi, sẻ chia niềm hân hoan với mọi người xung quanh. Những trò chơi dân gian không chỉ là hoạt động giải trí, mà còn là cách để gắn kết tinh thần cộng đồng, gìn giữ và phát huy văn hóa truyền thống quý báu của dân tộc.

Một khi những trò chơi kết thúc trong niềm vui trọn vẹn, đó là lúc gia đình cùng nhau dọn dẹp nhà cửa, chuẩn bị cho năm mới. Công việc này không chỉ là cách để làm mới không gian sống, mà còn là dịp để cùng nhau vun đắp mái ấm gia đình, hướng đến một khởi đầu tươi sáng